1 kwietnia, w świąteczny poniedziałek, woda lała się w Smardzewicach strumieniami. W ruch poszły butelki, wiadra, miski, a nawet węże ogrodowe. Jednak najważniejsze było zachowanie pięknej tradycji chodzenia z kogutkiem i gaikiem po dyngusie.
Polewanie wodą to tradycja jeszcze z czasów słowiańskich (pogańskich), która z czasem została przypisana do drugiego dnia świąt wielkanocnych. W Smardzewicach zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa jest połączone z ludowymi zwyczajami.
- W świąteczny poniedziałek chłopcy wychodzili na wieś z kogutem (symbolizującym wiosnę), a dziewczęta z gaikiem, przyozdobionymi kwitnącymi gałązkami, które w danym roku miały zapewnić urodzaj. Postanowiliśmy połączyć te zwyczaje w jeden orszak, który wiąże się ze zwyczajem polewania. Tak od kilkunastu lat ten zwyczaj jest kultywowany w Smardzewicach - wyjaśnia Aleksandra Grad-Rychwalska, etnografka i choreografka smardzewickich zespołów ludowych.
- Ciasto, napitki i zakąska
W poniedziałek, 1 kwietnia ubrani na ludowo "Smardzewianie" i "Mali Smardzewianie" w asyście strażaków z OSP Smardzewice ruszyli z kogutkiem i gaikiem po dyngusie. Odwiedzali domy mieszkańców. Śpiewali, tańczyli i oblewali wodą. - Było ciepło, wręcz gorąco jak na tę porę roku, więc mokre ubranie nikomu nie zaszkodziło. Piękna tradycja została zachowana, warto ją kultywować i wspierać - powiedziała jedna z mieszkanek wsi.
Było radośnie, głośno i kolorowo. Oprawę muzyczną zapewnili jadący na bryczce instrumentaliści zespołu, a inny jego członkowie obtańcowywali napotkanych mieszkańców. Ci ostatni wrzucali datki do puszek (na rzecz zespołów ludowych), częstowali też kiełbasą, ciastami, ale też mocniejszymi trunkami.
Kiedyś wódką pojony był nawet kogut z orszaku. Siedział w koszyku i dziobał ziarno, które przepijał alkoholem. Później szybko wracał do siebie. - Dzisiaj taka praktyka mogłaby zostać źle odebrana. Nie brakuje różnych stowarzyszeń, które nie znają realiów życia na wsi, a tym bardziej zwyczajów. Dlatego poprzestajemy na drewnianej zabawce, którą w orszaku na wózku ciągną dzieci - mówi choreografka zespołów.
- Lanie na całego
W tym roku lany poniedziałek był wyjątkowo ciepły i słoneczny. - Rzeczywiście pogoda dopisała. Polewaliśmy mieszkańców wodą, ale oni też nie pozostali nam dłużni. Zabawa była przednia. Wykorzystaliśmy ładną aurę, chyba nikt się nie obraził, że był trochę mokry. Nie zawsze pogoda nam dopisywała, Były też zimne i deszczowe lane poniedziałki. Pamiętam jak 10 lat temu spadł śnieg i ograniczyliśmy się tylko do wyjścia za stodołę i zrobienia pamiątkowego zdjęcia. Nie chcieliśmy przeziębić dzieci - wspomina A. Grad-Rychwalska.
Świąteczny orszak bardzo spodobał się mieszkańcom, ale też turystom, którzy w ciepły, świąteczny weekend przyjechali nad zalew. - Fajna tradycja i dobra zabawa. Super się to ogląda, ale też w niej uczestniczy - powiedział nam jeden z nich, który był przemoknięty po dyngusie.
Zespoły ludowe w Smardzewicach są wielopokoleniowe, ale gromadzą też mieszkańców sąsiednich miejscowości i gmin. Pokazują zwyczaje przez cały rok. - Zaczynamy na początku stycznia tradycyjnym koncertem kolęd i pastorałek. Później jest zabawa ostatkowa, włączamy się też do Triduum Paschalnego, bierzemy udział w procesji rezurekcyjnej w poranek wielkanocny. W ramach naszych możliwości finansowych jeździmy też po festiwalach, promując lokalny folklor - wyjaśnia A. Grad-Rychwalska.
W tym roku "Smardzewianie" (dorosły zespół) będą świętować już 60-lecie istnienia.
ag
