Czwartek, 17 lipca 2025, Imieniny: Aleksego, Bogdana, Martyny

synagoga mDużą stratę poniósł właściciel budynku dawnej synagogi, świątyni wyznawców judaizmu, na której spłonął dach, a wnętrza ucierpiały na skutek akcji gaśniczej. Stratę poniósł też Inowłódz, gdyż obiekt wpisany do rejestru zabytków był turystyczną atrakcją miasteczka. 


Jak pisaliśmy przed tygodniem, synagogę wzniesiono w połowie XIX w. Kto przychodził do niej na modły? Według spisu powszechnego z 1928 r. w gminie inowłodzkiej mieszkało 369 osób wyznania mojżeszowego, co stanowiło 9,27% ogółu mieszkańców. Byli to członkowie 166 rodzin. 

Należy jednak pamiętać, że Inowłódz oraz sąsiedni przysiółek Zakościele, a także wieś Teofilów były miejscami wypoczynkowymi i letniskowymi, a sam Inowłódz pretendował do rangi uzdrowiska. Na lato zjeżdżali w te, otoczone lasami Puszczy Pilickiej, strony goście, najczęściej z Łodzi, ale nie tylko. Wypoczywała tu rodzina Tuwimów, o czym pisał w "Kwiatach polskich" Julian.

Kres tej sielance położyła II wojna światowa. Żydów wywieziono do getta w Tomaszowie, utworzonego w grudniu 1940 roku. Nim się tam znaleźli, zostali spędzeni na centralny plac osady i ograbieni z kosztowności przez hitlerowskich funkcjonariuszy. Przed tą wywózką jedna z żydowskich rodzin z Inowłodza, chcąc uniknąć deportacji do getta, ukryła się we wsi Żądłowice w gm. Inowłódz, w gospodarstwie rolników Marzyjanków, którzy przygotowali dla nich specjalny schowek. Ktoś o tym doniósł Niemcom i latem 1942 r. żandarmi otoczyli gospodarstwo i znaleźli ukrywających się Żydów. Wszyscy oni i polscy gospodarze zostali zamordowani. Ocalało tylko małe dziecko, syn Marzyjanków, ukryty w sąsiednim gospodarstwie. 

W Żądłowicach współcześni mieszkańcy niewiele wiedzą o tym tragicznym zdarzeniu sprzed 83 lat, ale potwierdzają, że coś takiego było. Piszę o tym, bo sprawa jest podobna do historii ze wsi Markowa na Podkarpaciu, gdzie Niemcy wymordowali rodzinę Ulmów i ukrywających się w ich gospodarstwie Żydów. Po likwidacji tomaszowskiego getta na przełomie października i listopada 1942 roku większość jego mieszkańców wywieziono na stracenie do obozu zagłady w Treblince. Synagoga w centrum Inowłodza była jednym z ostatnich po nich śladem, bo po cmentarzu (kirkucie) pozostały tylko skąpe resztki.

JaPa

Na zdjęciu: Synagoga tuż przed wojną lub tuż po jej zakończeniu (fot. ze zbiorów autora)

czytaj również: https://www.tomaszow-tit.pl/2025-rok/tit-nr-19-1814-z-16-maja-2025r/16201-zabytkowa-synagoga-w-ogniu

Pin It

Komentarze





Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Materiały Urzędu Miasta

informacje starostwa powiatowego

TIT - Tomaszowski Informator Tygodniowy
Agencja Wydawnicza PAJ-Press

ul. Długa 82
97-200 Tomaszów Mazowiecki,
tel. 44 724 24 00 wew. 28 (biuro ogłoszeń)
tel. kom. 609-827-357, 724-496-306

WYRÓŻNIONE

Zosia mistrzynią Polski, teraz czas na olimpiadę

17-letnia Zofia Tomczyk została mis...

Zachwycające "Kolory Polski"

Tegoroczna edycja tego fenomenalneg...

Z inspiracji dziełami noblisty

Gminne Centrum Kultury, Rekreacji i...

Wystawa na 250-lecie parafii

Przy sanktuarium św. Anny w Smardze...

Woda opadła, nie było strat

Na szczęście niż genueński nas oszc...

Wakacje z PCAS-em

Powiatowe Centrum Animacji Społeczn...

Tomaszowscy ultramaratończycy

Kolarze LKK Start wakacje mają w wy...

Stają gdzie popadnie i skaczą sobie do gardeł

W gorące dni nad zalewem w Smardzew...

Śmietnik na przystani, na której nie ma gospodarza

W Treście nad Zalewem Sulejowskim s...

Słodka niedziela w skansenie

Degustacja miodów i produktów na je...

NAJNOWSZE

Kiedy? Gdzie? Co? (17–25.07)

* 17-18.07, od godz. 15.00, Et...

Z inspiracji dziełami noblisty

Gminne Centrum Kultury, Rekreacji i...

Stają gdzie popadnie i skaczą sobie do gardeł

W gorące dni nad zalewem w Smardzew...

Budują parking. Wyburzyli stare szalety

Prace przy budowie parkingu obok dw...

Lubochnia dla seniorów

Stowarzyszenie Step by Step z siedz...

Maszerowali z kijkami

110 amatorów spacerów z kijkami wzi...

Po co to kąpielisko, jak nie można wejść do wody?!

– denerwują się plażowicze wypoczyw...

Śmietnik na przystani, na której nie ma gospodarza

W Treście nad Zalewem Sulejowskim s...

Jest wykonawca, który zbuduje BCU

W Starostwie Powiatowym dobiegł koń...

Połączyć parki ścieżką pod mostem

Park Bulwary powinien tworzyć jedną...

 

Stan jakości powietrza według Airly
TOMASZÓW MAZOWIECKI
Instagram