Sobota, 14 czerwca 2025, Imieniny: Bazylego, Elizy, Justyny

synagoga mDużą stratę poniósł właściciel budynku dawnej synagogi, świątyni wyznawców judaizmu, na której spłonął dach, a wnętrza ucierpiały na skutek akcji gaśniczej. Stratę poniósł też Inowłódz, gdyż obiekt wpisany do rejestru zabytków był turystyczną atrakcją miasteczka. 


Jak pisaliśmy przed tygodniem, synagogę wzniesiono w połowie XIX w. Kto przychodził do niej na modły? Według spisu powszechnego z 1928 r. w gminie inowłodzkiej mieszkało 369 osób wyznania mojżeszowego, co stanowiło 9,27% ogółu mieszkańców. Byli to członkowie 166 rodzin. 

Należy jednak pamiętać, że Inowłódz oraz sąsiedni przysiółek Zakościele, a także wieś Teofilów były miejscami wypoczynkowymi i letniskowymi, a sam Inowłódz pretendował do rangi uzdrowiska. Na lato zjeżdżali w te, otoczone lasami Puszczy Pilickiej, strony goście, najczęściej z Łodzi, ale nie tylko. Wypoczywała tu rodzina Tuwimów, o czym pisał w "Kwiatach polskich" Julian.

Kres tej sielance położyła II wojna światowa. Żydów wywieziono do getta w Tomaszowie, utworzonego w grudniu 1940 roku. Nim się tam znaleźli, zostali spędzeni na centralny plac osady i ograbieni z kosztowności przez hitlerowskich funkcjonariuszy. Przed tą wywózką jedna z żydowskich rodzin z Inowłodza, chcąc uniknąć deportacji do getta, ukryła się we wsi Żądłowice w gm. Inowłódz, w gospodarstwie rolników Marzyjanków, którzy przygotowali dla nich specjalny schowek. Ktoś o tym doniósł Niemcom i latem 1942 r. żandarmi otoczyli gospodarstwo i znaleźli ukrywających się Żydów. Wszyscy oni i polscy gospodarze zostali zamordowani. Ocalało tylko małe dziecko, syn Marzyjanków, ukryty w sąsiednim gospodarstwie. 

W Żądłowicach współcześni mieszkańcy niewiele wiedzą o tym tragicznym zdarzeniu sprzed 83 lat, ale potwierdzają, że coś takiego było. Piszę o tym, bo sprawa jest podobna do historii ze wsi Markowa na Podkarpaciu, gdzie Niemcy wymordowali rodzinę Ulmów i ukrywających się w ich gospodarstwie Żydów. Po likwidacji tomaszowskiego getta na przełomie października i listopada 1942 roku większość jego mieszkańców wywieziono na stracenie do obozu zagłady w Treblince. Synagoga w centrum Inowłodza była jednym z ostatnich po nich śladem, bo po cmentarzu (kirkucie) pozostały tylko skąpe resztki.

JaPa

Na zdjęciu: Synagoga tuż przed wojną lub tuż po jej zakończeniu (fot. ze zbiorów autora)

czytaj również: https://www.tomaszow-tit.pl/2025-rok/tit-nr-19-1814-z-16-maja-2025r/16201-zabytkowa-synagoga-w-ogniu

Pin It

Komentarze





Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Materiały Urzędu Miasta

informacje starostwa powiatowego

TIT - Tomaszowski Informator Tygodniowy
Agencja Wydawnicza PAJ-Press

ul. Długa 82
97-200 Tomaszów Mazowiecki,
tel. 44 724 24 00 wew. 28 (biuro ogłoszeń)
tel. kom. 609-827-357, 724-496-306

WYRÓŻNIONE

Złodziej schował się w konfesjonale

Nie po to, żeby się wyspowiadać, al...

Zatrzymany z narkotykami

Tomaszowscy policjanci w Wydziału K...

Zagrali i wygrali

Kapela Romana Wojciechowskiego to d...

Z wizytą u mistrzów

Odmłodzona kadra walczy w Lidze Nar...

Z miłości dla zdrowia 

To hasło wydarzenia, jakie po raz k...

XXI Powiatowy Konkurs Potraw Regionalnych w Czerniewicach

...odbędzie się 15 czerwca na teren...

Wiosna na sportowo

Pod tym hasłem do 15 czerwca prowad...

Wiła wianki i...

...zgłaszała je do konkursu na najp...

Wielki festyn w Wiadernie. Gwiazdą Czadoman

Wydarzenie odbędzie się już po raz ...

Warsztaty entomologiczne

Lubisz owady? Chcesz je lepiej pozn...

NAJNOWSZE

Będą szlabany na drodze do Spały

Na przejeździe i przejściu przez to...

Pszczelarz z dziada pradziada

Kamil Staroń z Żelechlina to człowi...

Jest akt oskarżenia przeciwko kierowcy z Mostowej

29-letni sprawca (wówczas 28-letni)...

Podpalacz w Żądłowicach

Puścił z dymem stodołę i budynki go...

Tajna praca radnego

Do hurtowego wręcz zatrudniania prz...

Jeszcze ołtarz i można świętować

Rozpoczyna się renowacja ostatniego...

Potrącone rowerzystki, czołówka na DW nr 713

Na ul. Radomskiej 17-latek jadący n...

5 milionów zł dotacji na most przez Pilicę

Powiat tomaszowski otrzymał z Minis...

Trzeba mieć marzenia i cierpliwie je realizować

– mówi Piotr Gruszka, legenda polsk...

"Ósemka" wśród najlepszych w kraju

Jak już pisaliśmy w poprzednim nume...

 

Stan jakości powietrza według Airly
TOMASZÓW MAZOWIECKI
Instagram