Upamiętniliśmy tomaszowiankę Karolinę Juszczykowską
Karolinę Juszczykowską, skazaną na śmierć i straconą za ratowanie Żydów mieszkankę Tomaszowa Mazowieckiego, upamiętnił kamień z tablicą odsłonięty 22 września na terenie parku im. Stefanii i Juliana Tuwimów. Uroczystość została zorganizowana przez Instytut Pileckiego w ramach projektu Zawołani po imieniu.
Projekt Zawołani po imieniu to projekt poświęcony osobom narodowości polskiej zamordowanym za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej.
Karolina Juszczykowska urodziła się w Budkowie, ale podczas okupacji niemieckiej mieszkała w Tomaszowie Mazowieckim w ciasnym mieszkanku przy ul. Niebrowskiej. Prowadziła bardzo skromne życie, była praczką, sprzątaczką i pokojówką, imała się także innych dorywczych prac; m.in. zatrudniła się w kuchni jednego z tomaszowskich zakładów stolarskich. Wszystko to razem ledwo starczało jej na przeżycie. Dlatego, kiedy w pierwszych dniach czerwca 1944 roku spotkała dwóch nieznajomych mężczyzn, którzy podawali się za miejscowych Żydów i poprosili ją o udzielenie im schronienia – za co obiecali regularnie wypłacać niewielką sumę pieniędzy (300 zł) – przystała na ich propozycję. Najprawdopodobniej Janowi i Piotrowi (bo tak kazali się do siebie zwracać) udało się zbiec z transportu do obozu zagłady w Treblince, albo też byli uciekinierami z obozu pracy przymusowej w obwodzie radomskim. Przez sześć tygodni mężczyźni spali w jej mieszkaniu na podłodze, a w sytuacjach alarmowych ukrywali się w piwnicy. Karolina Juszczykowska miała pełną świadomość, co grozi jej za ukrywanie Żydów, których także żywiła. 23 lipca 1944 Niemcy, którzy przybyli na ulicę Niebrowską z zupełnie innego powodu, otoczyli kamienicę a znalezionych przypadkiem Żydów ukrytych w piwnicy rozstrzelali na miejscu. Kobietę aresztowano i osadzono w więzieniu policyjnym w Tomaszowie Mazowieckim. Karolina Juszczykowska musiała czekać na proces w areszcie w Piotrkowie Trybunalskim. 23 sierpnia usłyszała wyrok – Sąd Specjalny skazał ją na karę śmierci.
Karolina Juszczykowska na początku września została przetransportowana do III Rzeszy i osadzona w zakładzie karnym Preungesheim we Frankfurcie nad Menem, w którym przebywała do wykonania wyroku 9 stycznia 1945 roku.
UM
